معرفی، نقد و تحلیل یوسف و زلیخای ناظم هروی

یوسف و زلیخا از مشهورترین داستان­های غنایی ادبیات سامی است که در کتاب مقدّس و قرآن کریم نقل شده و در تاریخ ادبیّات فارسی بارها به نظم درآمده است. یکی از سرایندگان این داستان ناظم هروی(م: 1081 ه.ق.) است که منظومۀ او با روایت قرآن کریم واجد برخی تفاوت‌ها است. این تفاوت­ به منشأ داستان در کتاب مقدّس و تأثیرپذیری مفسران و مؤلفان قصص­الانبیاء از آن و ورود این عناصر به منظومه­هایی چون یوسف و زلیخای منسوب به فردوسی و جامی بر می­گردد که بر شاعران ادوار بعد اثر گذاشته­اند. کثرت تصویرسازی، نوآوری در تصاویر، غلبۀ استعاره، وفور و تنوع ترکیبات نوآیین و نزدیکی به زبان رایج روزگار، از مهمترین ویژگی­های یوسف و زلیخای ناظم هروی است که در پیوند با روایت جذاب و قدرت شاعر در عرضۀ قصّه، آن را به یکی از موفق­ترین منظومه­های غنایی تبدیل کرده است. سؤال‌ اصلی این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام گرفته این است که ناظم هروی کیست و سرچشمۀ روایت متفاوت منظومۀ یوسف و زلیخای او از کجاست و ارزش‌های روایی، زبانی و بلاغی این منظومه چیست؟